Ultrazvuk
ULTRAZVUČNA DIJAGNOSTIKA
Ultrazvuk je našao primenu u dijagnostici oboljenja organa grudnog koša (prvenstveno srca, ali i nekih drugih promena), organa u abdomenu (jetra, bubrezi, digestivni trakt, reproduktivni trakt itd.), oftalmologiji, kao i nekih oboljenja vezanih za lokomotorni sistem (povrede tetiva i sl.)
Pregled ultrazvukom ne zamenjuje druge dijagnostičke metode, već zajedno sa ostalim dijagnostičkim metodama pomaže dobijanju kompletnije informacije o zdravstvenom stanju pacijenta.
Potrebno je istaći da kvalitet pregleda ultrazvukom isključivo zavisi od kompetentnosti i obučenosti operatera, njegove stručne osposobljenosti i kvaliteta samog aparata.
Da bi pregled bio uspešan, pacijent mora biti adekvatno pozicioniran (kod izrazito nekooperativnih pacijenata potrebna je primena blagih sedativa), a dlaka sa regije koja se pregleda mora da bude ošišana.
S obzirom na to da je vazduh izrazito nepovoljna sredina za ultrazvuk, neophodna je primena ultrazvučnog gela kako bi se ostvario potreban kontakt sonde sa kožom pacijenta i shodno tome dobila zadovoljavajuća dijagnostička slika.
Kvalitetan pregled podrazumeva upoznavanje vlasnika sa tehnikom izvođenja pregleda njegovog ljubimca, organima koje je moguće pregledati i eventualnim uočenim patološkim promenama.
Kao primer, često spominjan u veterinarskoj praksi, dobro je istaći pregled reproduktivnih organa kućnih ljubimaca, prvenstveno pasa i mačaka.
Kvalitet dijagnostičkih informacija koji se dobija pregledom muških i ženskih polnih organa se znatno razlikuje. Tako je, na primer, pregled testisa i prostate, kada nisu patološki promenjeni, znatno jednostavniji nego pregled fiziolški normalnih, ženskih polnih organa.
Jajnike i matericu pasa ili mačaka, kada na njima nema patoloških promena je, usled anatomske specifičnosti, teško vizualizovati, pa se odsustvo vizualizacje ovih organa tokom pregleda smatra za uredan nalaz.
S druge strane, dijagnostika i praćenje trudnoće su postali rutinska procedura u veterinarskoj praksi malih životinja. Trudnoću je moguće dijagnostikovati rutinski između treće i četvrte nedelje graviditeta dok pregledi svake dve nedelje nakon tog perioda omogućavaju praćenje vitalnih funkcija plodova.
Broj plodova nije moguće sa sigurnošću odrediti, pogotovo u slučajevima kada je taj broj veći. Anatomska specifičnost polnih organa kod kuje i mačke onemogućava određivanje tačnog broja plodova osim u slučajevima kada je taj broj jako mali. U takvim slučajevima, kada je broj plodova mali, ultrazvuk je neophodan da bi se pratile vitalne funkcije ploda i eventualno odredio najpovoljniji momenat za carski rez.
Za razliku od upotrebe u humanoj medicini, u veterini malih životinja ultrazvučnim pregledom nije moguće određivanje pola budućeg potomstva.
Kod nekih oboljenja urinarnog trakta (pre svega oboljenja bubrega i mokraćne bešike), ultrazvučnim pregledom se vrlo lako i sigurno dolazi do dijagnoze. Kamenje u mokraćnoj bešici i eventualno u bubrezima lako je dijagnostikovati ultrazvučnim pregledom.
Takođe, promene na bubrezima kao npr. hidronefroza, PKD (policistična bolest bubrega kod mačaka), perirenalna oboljenja, moguće je otkriti već u početnim stadijumima, što obezbeđuje pravovremenu terapiju.
Dodatna upotreba ultrazvuka u veterini našla je primenu pri procedurama kao što su:
- ultrazvučno vođena biopsija unutrašnjih organa za histopatologiju i kulturu;
- ultrazvučno vođena aspiracija (FNA) organa za citologiju i kulturu;
- cistocenteza – za uzimanje i dodatne analize urina;
- aspiracija sadržaja iz žučne kesice za kulturu i holangiografiju;
- dijagnostika i drenaža apscesa, bubrežna pijelocenteza.
Ehokardiografska dijagnostika (EHO)
Ehokardiografija – ultrazvučni pregled srca je ekspertski dijagnostički pregled koji je postao najvažniji element za otkrivanje bolesti srca kod pasa i mačaka od najranijeg uzrasta.
Za mnoge rase pasa (bokseri, bul-terijeri, dobermani, kavalijer king Čarls španijeli, mein kun mačke, persijske mačke itd.) , ehokardiografija je obavezan uzgojni pregled.
Za svaku rasu pojedinačno postoji međunarodno priznat sistem procene bodovanja stanja srca jer pojedine rase imaju sklonost ka razvijanju različitih bolesti.
Ehokardiografskim pregledom brojne srčane anomalije mogu da se otkriju pre razvoja bilo kakvih kliničkih simptoma. Ovo je vrlo važno kako bi se jedinke sa promenama na srcu na vreme eliminisale iz uzgoja i da bi im se uvela odgovarajuća terapija.
Potrebno je naglasiti da EHO pregled srca nije genetski test. On nam govori o trenutnom stanju srca, ali nije garancija da se određena patologija neće razviti kako životinja stari. Za rase poput dobermana, koje su pod visokim rizikom od razvoja DCM (dilatirane kardiomiopatije) , prepoučljivo je da se EHO pregledi vrše jedan put godišnje jer ova bolest može da se razvija i vrlo laganim tokom.
Ukoliko je životinja asimptomatična, optimalno vreme za uzgojni pregled za pse i mačke je nakon navršene jedne godine starosti.
Endoskopija
Endoskopija je bezbolna dijagnostička procedura koja omogućava pregled unutrašnjih organa i delova tela, bez invazivne eksplorativne hirurgije.
Izvodi se pomoću rigidnog ili fleksibilnog optičkog instrumenta – endoskopa.
Fleksibilni endoskopi, poput onih koji se koriste pri pregledu želuca ljudi, sastoje se od dugačke fleksibilne cevi savitljivog vrha koja lako može da uđe u telesne otvore. Pored ovoga ovi instrumenti sastoje se od dela za vizualizaciju i upravljanje.
Na endoskop se može priključiti specijalna kamera i monitor koji omogućavaju posmatranje kompletnog pregleda na ekranu.
Rigidni endoskop ne može da se koristi u pojedinim delovima tela (npr. želucu) zato što vrh ovakvog instrumenta nije savitljiv pa ne može da omogući pristup svim delovima takvih organa.
Tipovi endoskopije obuhvataju:
Fleksibilnu endoskopiju:
Bronhoskopiju: pregled donjih i gornjih vazdušnih puteva.
Endoskopiju: pregled jednjaka, želuca i tankih creva.
Kolonoskopiju: pregled debelog creva – kolona, cekuma, rektuma.
Rigidnu endoskopiju:
Cistoskopiju: pregled vaginalnih i mokraćnih organa.
Proktoskopiju: pregled rektuma.
Rinoskopiju: pregled nosne šupljine
Endoskopija je temeljna procedura, što je velika prednost u odnosu na druge metode pregleda sistema za varenje.
Ona omogućava kompletan linearan pregled digestivnog sistema, dopuštajući uzorkovanje tkiva biopsijom.
Ovom metodom mogu se odstraniti razna strana tela iz stomaka i jednjaka.
Kandidati za endoskopski pregled su životinje koje boluju od poremećaja kao što su hroničan gubitak težine, povraćanje, proliv, krv u stolici, kao i životinje kod kojih je postavljena sumnja na prisustvo stranog tela ili postoji potreba za biopsijom.
Indikacije za bronhoskopiju obuhvataju hronični kašalj, otežano disanje, sumnje na strana tela u vazdušnim putevima, itd.
Rinoskopija je indikovana kod pacijenata s problemima koji obuhvataju: hronični iscedak iz nosa, učestala krvarenja iz nosa, gljivične infekcije, tumore, itd.
Cistoskopiju treba primeniti kod pacijenata s otežanim mokrenjem, učestalim pojavljivanjem krvi u mokraći, životinja koje ne mogu da kontrolišu mokrenje, ili kod onih kod kojih postoji sumnja na tumore, itd.
Kao i za većinu specifičnih dijagnostičkih procedura, neophodno je da pacijent tokom endoskopije bude u anesteziji. Proceduri prethodi analiza kompletne krvne slike i biohemije, kao i radiološko snimanje pluća.
Takođe, potrebna je priprema pacijenta u vidu uskraćivanja hrane od 12 – 48 sati, u zavisnosti od organa koji se pregleda.
Odluku o primeni navedenih procedura donosi veterinar. Naime, širok spektar bolesti može se manifestovati nekim od pobrojanih simptoma, ali put do dijagnoze može da zahteva drugačije dijagnostičke procedure.
Radiološka dijagnostika
Savremenu veterinarsku medicinu nemoguće je zamisliti bez kvalitetne rendgenske dijagnostike. Ona nam omogućava postavljanje kliničke dijagnoze za većinu oboljenja različitih organskih sistema naših pacijenata.
Pregledi kardiovaskularnog sistema, abdominalnih organa i koštanog sistema u većini kliničkih slučajeva moraju se upotpuniti radiološkim pregledom da bismo što pre došli do pravilne dijagnoze.
Visok kvalitet rendgenskog snimka i visoka stručnost veterinara koji ga procenjuje su od presudnog značaja za kvalitetan medicinski tretman.
Magnetna Rezonanca
Magnetna rezonanca predstavlja sofisticirani metod dijagnostičkog pregleda. Zasniva se na principu vizualizacije rezonantnog kretanja jezgra atoma vodonika. Indikacije su u početku bile u vezi samo sa neurološkom patologijom, odnosno vizualizacijom struktura kičmene moždine i mozga.
Danas je primena šira:
- Ortopedska stanja
- Strukture glave koje ne spadaju u nervni sistem
- Grudni koš
- Abdomen
Tokom pregleda se koriste razne sekvence i preseci što omogućava prilično detaljnu potragu za patološkom promenom.
Dok traje pregled životinja mora biti pod dejstvom anestetika jer je potrebno apsolutno mirovanje.
Kontraindikovano je raditi pregled kod životinja koje u telu imaju ugrađen metalni implant.
Rezultat pregleda se dobija u elektronskoj formi i na foliji.